Giai điệu mưa trong nhạc Trịnh

Thứ sáu, 08/11/2013 11:56

(Cadn.com.vn) - Mưa, nguồn cảm hứng vô tận cho người nghệ sĩ. Mưa luôn gợi mở những ý tưởng, những cảm xúc... Ngoài hiên mưa rơi rơi. Giai điệu mưa trong nhạc Trịnh đang làm rung động trái tim mẫn cảm. Quê Trịnh ở Huế. Nhắc tới Huế, người ta nhớ đến “thương hiệu” mưa, một “đặc sản” lạ lùng... Từ những năm 60 của thế kỷ trước, nhạc Trịnh đã biến giọt mưa tí tách thành một chất thơ: “Diễm xưa”. Trước Trịnh nhiều năm, Đặng Thế Phong-một nhạc sĩ được Trịnh yêu thích, cũng bắt đầu cảm hứng sáng tạo từ tiếng mưa thánh thót: “Giọt mưa thu”...

Ảnh minh họa: Mưa vẫn mưa bay trên tầng tháp cổ.

Bắt đầu trong “Diễm xưa”, âm nhạc Trịnh tràn ngập tiếng mưa buồn xót xa, buồn mà quyến rũ lạ kỳ! Con người đa cảm ai chẳng yêu nỗi buồn “mưa” như thế: Mưa vẫn hay mưa trên hàng lá nhỏ/Buổi chiều ngồi ngóng những chuyến mưa qua. Đứng trên căn gác Trịnh sống ở Huế, có thể thấy và nghe rõ tiếng chuông từ gác chuông nhà Dòng Chúa cứu thế vang vọng, ngân nga. Mặc sức ngắm mưa trên những mái ngói rêu phong, mà ngày nay đa số gần như biến mất, bởi nhà tầng, nhà ống mọc lên. Con đường nhà Trịnh ở Huế, mang tên một nhà văn hóa nổi tiếng: Nguyễn Trường Tộ, người dân thường gọi nôm na là đường “long não” vì trồng toàn cây long não cổ thụ. Những tán lá rất xanh, dày và rậm, giao nhau che kín bầu trời. Con đường thì nhỏ hẹp, tạo một cảm giác hun hút, để Trịnh cất lên những câu ca:

Mưa vẫn mưa bay trên tầng tháp cổ

Dài tay em mấy thuở mắt xanh xao

Nghe lá thu mưa reo mòn gót nhỏ

Đường dài hun hút cho mắt thêm sâu

Chiều nay còn mưa sao em không lại...

Đi xa Huế hơn 20 năm, tôi nghiệm rằng đã là người Huế thì dù phiêu bạt phương trời nào, tiếng mưa vẫn là nỗi ám ảnh khó tả. Mưa Huế không đỏng đảnh dễ thương như mưa Sài Gòn “em đi mà chợt nắng”, không đài các kiêu sa như mưa Hà Nội. Mưa Huế thâm trầm, sâu lắng như tiếng thở dài u uẩn của người cung phi bị đày vào lãnh cung. Mùa thu, nghe “lá thu mưa” thì có bao giờ vui? Mưa mùa hạ đến để giải tỏa cơn khát của vạn vật, còn mưa thu không phong ba bão táp nhưng dìm chết hồn người, nhạc sĩ Đặng Thế Phong gọi là “Giọt ma thu”. Người ta kể nhạc sĩ họ Đặng ban đầu định đặt tên ca khúc “Giọt mưa thu” là “Giọt ma thu”, sau có người góp ý nên thôi. Đặng thích vẽ tranh thủy mặc, ông vẽ cây bao giờ cũng trơ trụi lá. Trịnh cũng thích vẽ. Ông nhìn lá đổ, lá vàng, lá chết... ngẫm thấy đời xanh buốt để hát ru “Ru em từng ngón xuân nồng”.

Huế, giữa mùa hạ, thường có những cơn mưa bất chợt rực rỡ, nồng nàn. Đôi bờ sông Hương lung linh màu hoa phượng vỹ, nhuộm đỏ màu mưa, màu mây. Cầu mưa em qua là cầu Trường Tiền? Trịnh rất Huế khi viết mưa núi là mưa “nguồn”, và đợi mưa là “ngóng” mưa- hai phương ngữ Huế (nguồn-ngóng) sử dụng trong bài “Mưa hồng” và “Diễmxưa”:

Này em đã khóc chiều mưa đỉnh cao

Còn gì nữa đâu sương mù đã lâu

Em đi về cầu mưa ướt áo...

Còn gì nữa đâu, cuối cùng cho một tình yêu, nhân chứng vẫn là...mưa, nhớ thương vẫn là mưa hắt hiu. Mưa ngoài trời và mưa trong lòng, cho một tình yêu: Ừ thôi em về

Chiều mưa giông tới. Mưa lê thê, mưa mênh mang, mưa buốt giá, khi mùa đông tới, bấy giờ mưa là một sự chia ly, ủ dột, dầm dề. Mưa buồn não nề, buồn tàn tạ, miên viễn như “Tuổi đá buồn”:

Trời còn làm mưa, mưa rơi mênh mang

Từng ngón tay buồn, em mang em mang

Trời còn làm mưa, mưa rơi mưa rơi

Từng phiến băng dài trên hai tay xuôi...

Nhạc Trịnh tràn trề tiếng mưa. Tạo thành một ảo giác xuyên suốt. Tiếng mưa chắp cánh cho âm nhạc, đẹp- buồn, bềnh bồng theo thời gian xanh rêu...

Vũ Hào